کانت مبدع قضیه تالیفی پیشینی است و این مساله در فلسفه وی از جایگاهی ویژه و اساسی برخوردار است.در این مقاله ابتدا تقسیم قضایا به تحلیلی و تالیفی، پیشینی و پسینی مورد بررسی قرار می گیرد. منظور از این بررسی فهم دیدگاه خاص کانت نسبت به این مساله است. سپس تحقیقی در خصوص مفهوم پیشینی از دیدگاه کانت صورت می گیرد. حاصل این تحقیق این است که قضیه تالیفی پیشینی مرادف با کلیت، ضرورت و ماخوذ نبودن از تجربه است. پس از آن روشی که کانت برای حصول معرفت یا قضیه تالیفی پیشینی اتخاد کرده (روند تشکیل معرفت از دیدگاه کانت)، مورد بررسی قرار می گیرد. و در آخر به سوالی که در عنوان مقاله مطرح شده پاسخ داده می شود. چکیده پاسخ این است: روندی را که کانت برای تشکیل معرفت ارایه می نماید، از صدور قضایای تالیفی پیشینی ناتوان است، چرا که محصول این روند، جزیی غیر قابل انفکاک دارد که ماخوذ از تجزیه است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بر پایه یک دیدگاه،  همه گزاره های پیشینی ضروری اند (و بالعکس). این دیدگاه سنتی که به تساوی مصداقی دو مفهوم "پیشینی" و "ضروری" باور دارد و ریشه آن به کانت باز می گردد. چندی است مورد بررسی مجدد فیلسوفانی غربی قرار گرفته است. با مروری بر ادبیات این بحث می توان دو رهیافت گوناگون را، که من آنها را رهیافت تعریفی و رهیافت شهودی می نامم، از یکدیگر باز شناخت. هدف این مقاله بررسی رهیافت تعریفی است. این هدف با طی مراحل ذیل محقق می شود: الف) پاره ای تعاریف مهم که اخیرا برای "پیشینی" مطرح گردیده، بررسی می گردد. ب) عنصر مشترک میان آنها، که مفهوم "عدم وابستگی به تجربه" است، تحلیل می شود. ج) نتایج این تعاریف در خصوص نسبت دو مفهوم ضروری و پیشینی تبیین می شود. در پایان، نتیجه می شود که اکثر تعاریف جدید برای گزاره پیشینی با دیدگاه سنتی در باب نسبت مفهوم "پیشینی" و "ضروری" ناسازگاراند.   

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف از این پژوهش، تحلیل نظریه آر. جی. کالینگوود درباره تاریخ برای نشان دادن ابهام هایی اساسی در آن است. ابهام هایی که به باور نگارنده، دال بر وجود تعارضی ناگزیر میان دو اصل بنیادین معرفت شناسی کالینگوود است، یعنی قول به تاریخیت ذهن و حیات آدمی و باور به امکان بازآفرینی دقیق گذشته از طریق عنصر پیشینی تخیل تاریخی. با وجود این، با علم به تفسیری بودن نتایج خویش، راه را برای تاملات بیشتر باز خواهیم دانست.

در پیوستار تاریخ اسلام ادعای برگرفتگی روایت های قرآنی از متون پیشینی در سنت های ناهمسان با شیوه های هم بسته به زمانه با خواستمان بی هویت نمایاندن آموزه ها و گزاره های قرآن کریم نمایشگری شد. قرآن کریم و باورمندان دینی نیز با شیوه های گوناگون در پیوند با گونه روش ادعایی اقتباس در پی پاسخ بودند. با گستره دانش ها و تئوری ها در دوران مدرن، و فرافکنی آن در نظریه های فلسفی و دینی شیوه ادعایی برگرفتگی قرآن با ریختار سازوارانه با سامانه روشی دانش ها جای گرفت. در این پیش دانسته رویارویی با انگاره برگرفتگی آموزه های وحیانی نیز در تناسب با روش پردازش رقیب ضروری می نماید. سامانه روشی این پژوهش بر بنیاد متنی، با نگره روایت طوفان که آن را به مثابه متن پنداشته و با روی آوردهای همسان با آن بسان رهیافت هرمنوتیکی، بینامتنی و روایت شناسی در پی نقد گفتمان برگرفتگی و موجه سازی آن در خودایستایی (استقلال) و منحصربه فردبودن روایت طوفان نوح در قرآن از جهت اصالت روایی است. از یافته های پژوهش حاضر این است که هرچند کهن روایت طوفان دارای عناصر تکرارشونده در همه روایت های اساطیری و نیمه اساطیری است؛ اما در گفتمان قرآن کریم به دلیل بهره مندی از عناصر زبانی و فرازبانی ویژه در سایه سار توحید و معاد، آن را نسبت با گونه های روایتی دیگر ناهمسان و مستقل کرده است.

مسئله مجرد و مادی و معیار تمایز این دو از نگاه معاصرین در حوزه فلسفه ملاصدرا، بصورت امری تشکیکی و طیف گونه مطرح می شود و لذا مرز عینی و مشخصی به جز قابل اشاره حسی بودن یا نبودن بعنوان ملاک تمایز مجرد و مادی تعیین نمی گردد. این مقاله نشان داده است در فلسفه ملاصدرا تجرد و مادیت وابسته به مراتب وجودی موجودات است. و بر همین اساس نشان داده که هر موجودی متصف به مجرد بودن و مادی بودن، بصورت توامان می شود. پس مرز خارجی ای میان تجرد و مادیت تحقق ندارد. پس عامل اتصاف موجودات به ایندو ذهن و نوع نگاه و اعتبار کردن آن می باشد و لذا تجرد و مادیت وابسته به ذهن هستند و از تقسیمات پیشینی ذهن در نگاه به واقعیت (وجود) می باشند. و لذا تقسیم موجودات به مجرد و مادی براساس مبانی حکمت متعالیه تقسیمی سوبژکتیو است و این نوع نگاه به مسئله تجرد و مادیت، بحث های بنیادین دیگر مانند ربط حادث به قدیم و رابطه نفس و بدن و بقای نفس و معاد را نیز تحت تاثیر مستقیم خویش قرار می دهد.

کانت معتقد است در احکام تالیفی، به امر سوم یا واسطه ای نیاز است تا محمولی که بیرون از مفهوم موضوع است و به عبارت دیگر، مندرج در مفهوم موضوع نیست، به نحو مرتبط و ضروری به موضوع حمل کنیم. این مساله در مورد احکام تالیفی پیشینی به صورت معمایی ظهور می کند؛ زیرا این احکام، فاقد هر گونه محتوای تجربی بوده و بنابراین بر خلاف احکام تالیفی پسینی، نمی توان برای آن ها از شهودهای تجربی به عنوان امر سوم سود جست. از همین رو، لازم است این امر سوم، کاملا پیشینی و محض باشد تا امکان ساخته شدن و معناداری احکام تالیفی پیشینی را میسر سازد. این واسطه پیشینی در این احکام، شهود محض زمان است که کارکردی دو سویه دارد. به این نحو که حین فعالیت قوه خیال در وحدت دهی به کثرات حسی و تالیف مفهوم ها و شهودها  به مدد زمان، هم تجربه عینی ساخته می شود و هم احکام تالیفی پیشینی، که ناظر به مفاهیم محض فاهمه هستند و همچون قواعد و اصول به کارگیری آنها عمل می کنند، ساخته شده و به عبارت دیگر، متعین می شوند. تبیین این مساله و معرفی این واسطه پیشینی، هدفی است که این نوشتار درصدد بیان آن است.